De Kromme Zandweg
De Kromme Zandweg
Onze vereniging ligt in het Zuiderpark, tegen de vooroorlogse woonwijken van Charlois in Rotterdam-Zuid, onderdeel van de wijk Carnisse. De naam van onze vereniging is afkomstig van de ligging aan de Kromme Zandweg en werd opgericht in 1959.
De Kromme Zandweg is een oud en goed herkenbaar dijklint, een relict uit de oorspronkelijke polderstructuur, daterend uit de periode 1425-1475. Tot voor de tweede wereldoorlog was het een weg in de polder met een landelijk karakter, een van de oude structuren van het polderlandschap van Charlois. De Kromme Zandweg is als landschappelijk elementen gehandhaafd tijdens de verstedelijking en is nog steeds goed waarneembaar in de ruimtelijke verschijningsvorm van Rotterdam-Zuid. Het is een cultuurhistorisch waardevol element dat de eigenheid van Zuid mee bepaalt.
De Kromme Zandweg vormt de grens van het Zuiderpark. Aan de Kromme Zandweg liggen tal van karakteristieke functies die het gebied een landelijke uitstraling geven.
- Pier 3, uitzichtpunt over de Waalhaven
- Gust Romeinbrug, voetgangersbrug over het rangeerterrein
- Schulpweg, de voormalige Charloise Hoge Dijk
- Waal, plas als gevolg van een Middeleeuwse dijkdoorbraak
- Wielewaal, nooddorp gebouwd na WOII
- Monumentale boerderij
- Boergoense Vliet, een lommerrijke singel
- Cultuurhistorische Plantentuin Charlois, een heempark
- Kinderboerderij de Molenwei
- Korenmolen De Zandweg
- Tuincentrum De Molen
- Brasserie Koriander
- Landhuis De Oliphant
- Lintbebouwing met daarachter tuinpark Reyerwaard
- Tuinpark de Zandweg en de villa
- Tuinpark de Zuiderhof
- Speelbos- en weide in het Zuiderpark
- Ahoy'
- Evenementenweide en avontuurlijke speel- en sportlocatie in het Zuiderpark
- Voormalige veld van FC Feyenoord
- De Valkeniersweide en Tuindorp Vreewijk
De bovenstaande kaart toont de Kromme Zandweg vanaf Pier 3 in de Waalhaven (1) tot aan de Valkeniersweide en Tuindorp Vreewijk (21). Vanaf ons tuinpark volgt de route niet meer het historische verloop van de Kromme Zandweg, maar de donkere lijn is een informatieve route die alle attracties rond de Kromme Zandweg aan elkaar koppelt. Ons tuinpark is een mooie uitvalsbasis om al dit moois te verkennen.
De Kromme Zandweg telt 3 Rijksmonumenten: de 300 jaar oude korenmolen "De Zandweg" uit 1723 (10), de boerderij met rieten dak aan de Kromme Zandweg 110 uit 1799 (6) en Landhuis de Oliphant waarvan de westelijke vleugel stamt uit 1592 (13).
Naast de Rijksmonumenten vinden we in de directe omgeving van de Kromme Zandweg kinderboerderij de Molenwei (9) met daarnaast de Cultuurhistorische Plantentuin Charlois (8), een heemtuin.
Tenslotte is aan de Kromme Zandweg nog het tuincentrum De Molen (11) en Brasserie Koriander (12) gevestigd.
Aanvankelijk was de Kromme Zandweg langer en liep tot aan de Dordtsestraatweg, nabij de Valkeniersweide (21). Van 1917 tot 1950 bevond zich hier het vorige complex van Feyenoord (20). Met de aanleg van het Zuiderpark en de bouw van Ahoy' (18) is het oostelijke deel van de Kromme Zandweg verdwenen. Het westelijke deel van de Kromme Zandweg loopt tot aan Pier 3 in de Waalhaven (1). Zuidelijk van de Kromme Zandweg vinden we de lommerrijke en landelijk aandoende Boergoensevliet (7). Aan de noordkant ligt het nooddorp Wielewaal (5).
De weg werd op Zuid een begrip in de volksmond. Had je je scheiding niet netjes gekamd, dan had je een kromme zandweg op je kop.
Molen De Zandweg
In 1723 werd de eerste steen gelegd voor een korenmolen met de naam 'De Zandweg'. In 1959 werd de molen gekocht door gemeente Rotterdam en vanaf 1960 tot 1962 is de verwaaloosde molen gerstaureerd.
Landhuis De Oliphant
Op de hoek van de Kromme Zandweg en de Dorpsweg bevindt zich landhuis De Oliphant (D'Oliphant). Het Landhuis dat stamt uit 1592, heeft ruim vier eeuwen in het buurtschap Nieuwe Sluis op het eiland Voorne en Putten gestaan. Verschillende keren werd het voortbestaan van het historische monument bedreigd: door de aanleg van het Voornse kanaal in 1827, tijdens de Tweede Wereldoorlog, door de Watersnood van 1953 en later door de industrialisatie op Rozenburg. Sloop werd meermaals overwogen, doch liefhebbers van historisch erfgoed wisten dit telkens te voorkomen. In 1975 werd het monument opnieuw gered van sloop voor de uitbreiding van de Rotterdamse Haven door het in zijn geheel te verplaatsen naar Charlois. Op de huidige standplaats aan de Kromme Zandweg was toen net een historische boerderij afgebrand. De kasteelachtige hofstede uit de 16e eeuw werd herbouwd als 'Huis der Gemeente' in het Zuiderpark.
Voetbalclub Feyenoord
De geschiedenis van de voetbalclub begint op het eiland Feijenoord aan de Persoonshaven waar een aantal vrienden in 1908 een voetbalclub oprichten. Tussen 1909 en 1917 wordt gespeeld op het Afrikaanderplein. De club groeit snel en om de steeds grotere bezoekersaantallen aan te kunnen, werden nieuwe speelterreien aan de Kromme Zandweg aangelegd. De locatie lag op de kruising van de Kromme Zandweg en de Dortsestraatweg. Vanaf 1917 werden hier de wedstrijden van Feijenoord gespeeld. Op het hoogtepunt had het stadion ruimte voor 22.000 mensen (al was dat dankzij een noodtribune voor 10.000 mensen voor een wedstrijd tegen Ajax). Uiteindelijk werd op Sportcomplex Varkenoord een nieuw stadion gebouwd. Feyenoord opende op 27 maart 1937 tijdens een snijdend koude regenbui het nieuwe stadion, dat meteen bekendstond als De Kuip. Tot 1950 werd door de lagere elftallen nog gespeeld op het complex aan de Kromme Zandweg.
Nooddorp de Wielewaal
Tijdens en na de Tweede Wereldoorlog werden in Rotterdam enkele complexmatige nooddorpen gebouwd om de ergste woningnood te lenigen. De semi-permanente woningen van de Wielwaal werden in 1948-1949 in opdracht van de gemeente Rotterdam (afdeling Openbare Werken) gebouwd. De woningen hadden een beoogde levensduur van 25 jaar en werden gefundeerd op zand. Het grootste deel van de woningen hebben 1 verdieping en lommerrijke tuinen. De Wielewaal heeft op een zomerse dag iets weg van een vakantiepark. Hoewel er sociale problematiek speelt, zijn veel bewoners verknocht aan hun bijzondere plekje in de stad.
Sinds 2007 speelt een strijd tussen de huidige bewoners van de Wielewaal en gemeente Rotterdam. De wijk is versleten en in 2011 werd door Woonstad bekend gemaakt dat de woningen niet gerenoveerd, maar gesloopt worden en vervangen worden door nieuwbouw. De bewoners hebben in grote meerderheid aangegeven te gaan voor een eigen plan 'Van en Voor de Wielewaalers'. Dit plan houdt in dat op de huidige footprint de woningen 1-op-1 worden vervangen door nieuwe woningen. Hierdoor blijft het unieke karakter van deze wijk behouden. De partijen zijn niet tot elkaar gekomen en sinds 2015 zijn gesprekken tussen bewoners en Woonstad stil gevallen. Het werd een hoofdpijndossier met rechtsgang tot aan de Raad van Staten toe. De gemeente blijft bij de mening dat dit type woningen niet meer bij deze tijd horen. In de rand van de wijk zijn al nieuwe woningen gebouwd en het voornemen is om uiteindelijk worden alle 545 sociale woningen te slopen. Daarvoor komen 675 woningen terug, waarvan slechts 20 procent bestemd voor dezelfde sociale sector als de oude woningen. Het laatste is er nog niet over gezegd, maar het ziet er naar uit dat een geliefd stukje volkshuisvestingsgeschiedenis verloren zal gaan.
De naam Wielewaal verwijst naar de nabijgelegen plassen Wiel en Waal, die in de middeleeuwen ontstonden door dijkdoorbraken.